- LIBELLA
- LIBELLAin re nummaria, olim decima fuit pars denarii: Ita enim Vatro l. 4. de Ling. Lat. Nummi denarii decuma Libella, quod libram pondo as valeat, et erat ex argento parva. Sembella, quod sit Libellae dimidium, quod semis assis. Teruncius in a tribus unclis, sembellae quod valet dimidium, et est quarta pars. sicut quadrans, assis. Unde videntur fuisse primo nummuli argentei: postea cum frangi argentum in exiguitatem tantam displicuisset, vocabula sunt retenta in rationibus argenteae pecuniae ne quid ibi scilicet nominaretur, praeter argentum, etsi res ex aere, ut hodiequeque passim nummos imaginarios in ore habemus, quos fuisse olim credibile est, nunc cum formentur numquam, ad summulas, quas valent, in ea, qua utimur, pecunia compendio velut enuntiandas, revocantur et retinentur. Ita ergo summarum auctoribus Romae aes excurrens ultra denarium, victoriatum, sestertium, Libella, sembella vel singula teruncius dicebatur, pro asse Libellam, pro semisse sembellam, pro quadrante teruncium ponendo, quamdiu denarius decem, victoriatus quinque, sestertius duobus et dimidio assibus aestimatus est. Postquam vero denarius sedecim, victoriatus octo, sestetius quatuor assium facti et ad aes excurrens denarii denotandum transtulêrunt vocabula et notas aerariae rationis, haesêrunt in rationibus ad sestertium Libellae, sembellae, teruncii. Quae enim pro deeima, vicesima, quadragesima denarii parte in aereis nummis fuerant, easdein partes sestertii in aere sustinere iam iubentur. Volusius, Libella dicta creditur, quasi pusilla libra. Nam quum olim asses libriles essent, et denarius decem asses valeret, et decima pars denarii libram singula selibram, teruncius quadrantem haberet. sive denariaria sive sestertiaria ratio conficeretur, iisdem notis, i. e. libellarum et singularum et terunciorum, praepositâ notâ denarii vel sestertii, ut erat ratio, aera exprimebantur. Posteaquam in sedecim asses denarius distributus est, denariaria ratio expeditius confici coepit, ut supra dictum est: sestertiaria mansit sub iisdem notis, auctâ tamen computatione. Haec quoque Libella in duos velut semiisses, quae singulae vocantur et quantuor velut quadrantes, qui teruncii, dividitur. Vide Ioh. Frid. Gronov. de Pec. vet. l. 2. c. 1. etl. 3. c. 12. etc. De libellavero fabrorum, a Theod. Samio inventa, Plin. l. 7. c. 56.
Hofmann J. Lexicon universale. 1698.